Een landbouwakkoord en een pachtakkoord?
Het is geen geheim dat het tot stand komen van het landbouwakkoord moeizaam gaat. Ik zou geen weddenschap op het landbouwakkoord afsluiten. Agractie en de Dutch Dairymen Board zijn al naar huis. De Nederlandse Melkveehouders Vakbond lijkt tijdens het schrijven van dit stukje op weg naar de uitgang. Verwijt is elke keer dat er weinig ruimte is buiten de door de overheid geschetste kaders. Ze hebben een punt.
Het gaat voortdurend over de omvang van de veestapel en de mate van intensiviteit van de landbouw en dus over inkomen en perspectief. Grond speelt een centrale rol in een klein land met wensen op het gebied van wonen, infra, werken, en ja, ook op het gebied van landbouw. De druk op de grond is hoog en wordt nog hoger. In de brief die de minister van landbouw aan de Kamer heeft gestuurd, spreekt de minister over een GVE-norm per 2032. Die komt dan nog naast de gebruiksnormen en de gebruiksvoorschriften. De GVE-norm moet een plaats krijgen in dat landbouwakkoord, zegt de minister.
Praten over landbouwgrond voert ons onvermijdelijk naar het verschijnsel pacht. Pacht is een van de vormen van grondgebruik en sinds enige tijd zijn pachters en verpachtersorganisatie weer met elkaar in gesprek over de mogelijkheden om pacht in een nieuw pachtstelsel te regelen. Die gesprekken zijn gestaakt na het werk van de toenmalige bemiddelaar Sicko Heldoorn, dat niet tot enig resultaat heeft geleid. Dat was in 2017.
Inmiddels heeft de wereld niet stilgestaan en zijn begrippen als ‘grondgebondenheid’, ‘kringlooplandbouw’, ‘duurzaam bodemgebruik’ gemeengoed geworden.
Zowel pachters als verpachtersorganisaties ondersteunen het besef dat de korte liberale pacht niet meer past binnen het kader van de landbouwtransitie die de overheid wenst.
Langdurige relaties tussen pachter en verpachter zijn een noodzakelijke voorwaarde voor duurzaam bodemgebruik. Naast de reguliere pacht kan hierin worden voorzien door de introductie van de loopbaanpacht.
Ook de politiek heeft belangstelling voor pacht en duurzaamheid. Bij de wens om duurzaamheidseisen in de pachtverhoudingen te introduceren is het goed om te beseffen dat pacht in de eerste plaats gaat over het in gebruik geven van grond tegen betaling met het oogmerk hier landbouw op te bedrijven. De betaling voor die grond moet zich verhouden tot wat er op die grond verdiend kan worden. Duurzaam is niet gratis. Het is goed voorstelbaar dat met het toenemen van de duurzaamheidseisen de opbrengst daalt. Duurzaamheidseisen verbinden aan pacht betekent dat alle eigendomsgronden buiten beschouwing blijven, wat vanuit de duurzaamheidsgedachte een gemis is. De verdiencapaciteit van de pachtgronden daalt dan. De BLHB pleit voor generiek duurzaamheidsbeleid en duurzaamheid niet over te laten aan wat pachters en verpachters daarvan maken.
Daarnaast kan niet genoeg worden benadrukt dat extensivering van de landbouw noodzakelijkerwijs moet neerslaan in de prijs van het gepachte en de prijs van het voedsel.
De tussenstand van het werken aan een pachtakkoord is dat de zon op dit moment nog lijkt te schijnen. Maar bij wisselvallig weer weet je dat het zomaar kan omslaan.