Gaan voor geld

Oostelijk van Leiden in het veenweidegebied ligt de Lakenvelder boerderij in de Boterhuispolder. Dit bedrijf werkt in gebiedsinitiatief ‘Land van weide en water’ samen met onder andere de boerderijen De Eenzaamheid, Boterhuis en de Sofiahoeve. Met oude rassen als blaarkoppen en lakenvelders proberen zij duurzaam en regeneratief zuivel te produceren in een gebied dat aan de rand van de stad en van een watersportgebied ligt. Het zijn bedrijven zoals een belangrijk deel van politiek Nederland ze graag ziet: extensief, biologisch en afzet via korte ketens.

Niets aan de hand, zou je denken. Toch is er een probleem en dat probleem heet ‘korte pacht’.

In het geval van de Boterhuispolder loopt de pacht van 36 hectare af en de gemeente geeft de pacht opnieuw bij inschrijving uit. De gemeente kiest niet voor het duurzaamheidsinitiatief, maar voor de hoogste bieder. Dat kan de gemeente doen. Dit is hoe het werkt met korte pacht. Het verliezende bedrijf rest nog 5 hectare. Te weinig voor de 75 lakenvelders. Wie heeft verloren is verloren, gaat hier op. Natuurlijk heeft dit bedrijf een groot risico genomen door zoveel korte pacht als basis voor het bedrijf te nemen. Opnieuw blijkt ook dat overheden, net als veel andere verpachters, vaak gaan voor geld. 

In dit geval kan het verhaal nog goed aflopen voor de getroffen bedrijven. Als gevolg van artikelen in de pers, commotie en Kamervragen heeft de gemeente Teylingen bedacht dat ze een procedurefout heeft gemaakt. De eerdere gunning wordt ingetrokken. Dit incident heeft nogmaals de zwarte kant van de korte pacht in de schijnwerpers gezet. Korte pacht is niet duurzaam. Korte pacht gaat voor geld en korte termijn. Korte pacht is schadelijk voor de landbouw. 

Op 30 januari vergaderde de commissie landbouw van de Tweede Kamer over pacht en in het bijzonder over de brief die de Staatssecretaris van Landbouw aan de Kamer heeft gestuurd. De Staatssecretaris kiest in zijn brief voor het ontmoedigen van de korte pacht, het stimuleren van lange pachtrelaties en het eerbiedigen van bestaande contracten. Dit is wat de BLHB al jaren bepleit. Wel is de Staatssecretaris voornemens nog tal van deskundigen bij het formuleren van wetsteksten te betrekken. Ook de veldpartijen zullen bij het proces betrokken worden. Doel is een wetsontwerp in 2025.

Naast het voorstel van de Staatssecretaris hebben VVD en GroenLinks/PvdA een initiatiefnota met de titel ‘De wijsheid in pacht’ ingediend. De inzet van deze nota is om de korte pacht te ontmoedigen en duurzame landbouw in lange contracten te bevorderen. Kamerbreed werd er steun uitgesproken voor het beperken van de korte pacht en het stimuleren van lange pachtrelaties. 

Voor het eerst in jaren lijkt er een positieve trend zichtbaar. Hoe en of deze trend ook zal neerslaan in wetsteksten blijft afwachten.