Geen beleid zonder geld, geen resultaat zonder vertrouwen

Het plan om de Nederlandse boeren zo ver te krijgen dat ze mee willen gaan doen aan de zogenaamde eco-regelingen is een geweldig succes geworden. De vrees van velen, geuit in de aanloop naar een nieuw stelsel voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, dat er onvoldoende boeren mee zouden gaan doen, blijkt niet nodig te zijn geweest. 

Nadat er al een flinke overheveling heeft plaats gevonden van de directe betaling in de zogenaamde eerste pijler, waardoor de basis-betaling werd verlaagd, naar de tweede pijler, werden boeren verleid met het bekendmaken van de bedragen die ze konden verdienen door zich in te spannen met het doen van “goed voor de natuur dingen”. De manier waarop over de bedragen werd gecommuniceerd kende geen twijfel of voorbehoud. Vergroenen kost geld, maar een duidelijke plus leek mogelijk te zijn voor wie mee zou gaan doen. Daarnaast werden boeren opgeroepen de hoeveelheid subsidiabele grond uit te breiden. Sloten, bomen, hagen, alles wat voor landschapselement kon doorgaan was geld waard. Boeren werden gestimuleerd hier nog meer van te gaan doen. Werk voor landschap en natuur, en u zult beloond worden. Dat was het niet mis te verstane bericht. 

Boeren in Nederland zijn ingegaan op de lokroep. Ze gingen voor goud, en haalden dat ook. Minister Adema heeft daar in een recent Kamerdebat ook zijn waardering voor uitgesproken. Dank en hulde, maar nu het op betalen aankomt is er ineens een probleem: geld. Eigenlijk is er daarnaast nog een groter probleem: de betrouwbare overheid, of beter, de onbetrouwbare overheid. 

Minister Adema hield in de Kamer het verhaal dat ook hij het heel erg belangrijk vindt dat de overheid betrouwbaar is, maar dat het budget tekortschiet. Hij zou wel wat willen doen om de tekorten weg te werken, maar dat mag niet van Brussel. Wel wil hij gaan praten met Brussel. Misschien mag het dan toch, maar hij denkt het niet.

Na de treurige vertoning rond de PAS-melders, waarvan Adema volmondig erkende dat de overheid er een bende van heeft gemaakt, maar het allemaal niet gaat oplossen, is dit de zoveelste bijlslag aan de wortel van vertrouwen.

Hij had natuurlijk kunnen doen wat de Fransen doen. Die steunen hun biologische landbouw met inmiddels 94 mln. euro. Praten met Brussel doen ze daarna. Of wat de Polen hebben gedaan door hun boeren te compenseren voor de vorig jaar zo hoge kunstmestprijzen. 

Vertrouwen opwekken en dat vertrouwen vervolgens beschamen, is dom. Als dit probleem niet wordt opgelost heeft dat gevolgen op de korte, maar zeker ook voor de lange termijn. 

Er moet de komende jaren nog heel wat gebeuren in landbouwland. Medewerking van boeren is nodig om dingen niet alleen op papier te regelen, maar ook in de echte wereld gedaan te krijgen. Inzet van boeren zal het verschil tussen falen en succes blijken te zijn. Als de ambitie blijft om de landbouw te extensiveren en boeren te belonen voor ecosysteemdiensten, dan moeten ze er wel op kunnen vertrouwen dat er structureel boter bij de vis geleverd wordt. 

Dat de overheid bij de eerste test op een domme manier faalt, geeft dat vertrouwen in de toekomst niet.