Pacht is de sleutel
De prijzen van landbouwgrond stijgen verder. Dat is het recente bericht van het kadaster. Volgens de Rabobank zullen de prijzen blijven stijgen. De grondmobiliteit – de hoeveelheid grond die wordt verhandeld – is laag. Volgens dagblad Trouw is het mestprobleem de verklaring voor de steeds stijgende prijzen, tot boven de 80.000 euro per ha. Enkelvoudige verklaringen bezitten de charme van de eenvoud, maar feit is dat de prijzen van landbouwgrond de afgelopen dertig jaar constant zijn gestegen. Het mestprobleem is weliswaar een oud probleem, maar zo acuut als nu was het nog niet eerder. Wel veranderd in de afgelopen dertig jaar is dat ons land voller geworden is en de ruimteclaims enorm zijn. Ondertussen heeft de prijs van landbouwgrond geen enkele relatie meer met dat wat de grond als productiemiddel kan opbrengen. Ook het ooit verzonnen maximum van 2% van de vrije waarde als uiterste pachtgrens heeft iedere relatie met de landbouwpraktijk verloren.
Grondgebonden landbouw in Nederland is een sector praktisch zonder vrije toetreding. Boer worden is onmogelijk als het je in familieverband niet eerst gegund wordt of als je niet de hoofdprijs in de Staatsloterij hebt gewonnen. Eigenlijk is de conclusie dat grondgebonden landbouw met grond in eigendom niet uit kan. Pacht kan een alternatief zijn. Pacht kan de sleutel vormen voor een grondgebonden landbouw met toekomst.
Sommige bedrijven hebben getracht een oplossing te vinden voor hun financieringsbehoefte in een ‘sale and lease back’-constructie, waarbij het vermogen in de grond vrijgemaakt wordt door verkoop aan een belegger onder het voorbehoud van reguliere pacht. De grond blijft in gebruik, maar productiemiddel en eigendom worden gescheiden. Ook andere vormen waar met behulp van reguliere pacht aan de generatiewisseling wordt gewerkt kunnen een bruikbaar alternatief vormen. Verwacht moet worden dat pacht in belang zal toenemen wil de Nederlandse grondgebonden landbouw zich verder kunnen ontwikkelen.
Wil pacht een alternatief zijn en blijven, dan is zekerheid nodig over het aanhoudend gebruik van de grond. Die zekerheid kan worden gevonden in bestendige wetgeving.
Op dit moment wordt er nog steeds gesproken over herziening van de huidige wetgeving met betrekking tot pacht. Daarvoor hebben de BLHB samen met NAJK, LTO en FPG voorstellen gedaan aan de vorige minister van landbouw, Piet Adema. Hij heeft partijen aangemoedigd om in het kader van het landbouwakkoord met deze voorstellen te komen. De voorstellen die wij gedaan hebben zijn door hem omarmd. Het is daarom wel wat teleurstellend dat het onderwerp pacht in het overdrachtsdossier voor de nieuwe minister slechts in de marge genoemd wordt. Ook teleurstellend is dat het idee van het uitfaseren van de bestaande reguliere pacht met enige regelmaat en in weerwil van eerder door verschillende ministers van landbouw ingenomen standpunten, de kop op steekt.
De Nederlandse landbouw is gebaat bij duidelijkheid en een bestendige lijn met respect voor de bestaande rechtsverhoudingen. Onzekerheid leidt tot stilstand en afzien van de zo nodige generatiewisseling. Dat is in een tijd waarin het besef steeds meer doordringt dat we boeren nodig hebben in Nederland, een ongewenste ontwikkeling die het ministerie van LVVN zich zou moeten aantrekken.
