Conceptwetgeving pacht: de volgende stap

Er is groen licht voor staatssecretaris Rummenie voor het opstellen van een nieuwe pachtregel. De Kamercommissie wil voor de zomer een voorstel voor de pachtregelgeving zien. De initiatiefnota Wijsheid in pacht wordt ook meegenomen.

Groen licht

Op 30 januari heeft de Kamercommissie LVVN de Kamerbrief behandeld van staatssecretaris Rummenie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) over de herziening van de pachtregelgeving. De staatssecretaris neemt de notitie ‘Transitie in de pacht’ als basis voor de nieuwe pachtregelgeving; in die notitie doen de veldpartijen Federatie Particulier Grondbezit (FPG), LTO Nederland, de BLHB en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) voorstellen voor de aanpassing van de pachtregel. Kortlopende pacht ontmoedigen en langjarige pacht stimuleren is voor hem de basis voor de herziening. De Kamercommissie onderschrijft op hoofdlijnen de Kamerbrief en dringt erop aan dat de staatssecretaris voor de zomer met een voorstel voor de pachtregel komt. 

Rummenie kan dit niet toezeggen, omdat hij nog een aantal punten wil onderzoeken en uitwerken. Ook wil hij gebruik maken van internetconsultatie, waarin iedereen over de voorstellen wordt geïnformeerd en burgers suggesties kunnen doen. De inschatting is dat ook het overleg met het Ministerie van Justitie enige tijd zal vragen: zij dragen de verantwoording over het Burgerlijk Wetboek waarvan de pachtregel onderdeel is. Voorafgaand aan het debat presenteerden de fracties van GroenLinks-PvdA en VVD de initiatiefnota ‘De wijsheid in pacht’. Rummenie wil ook dit document als bouwsteen meenemen. 

Wijsheid in pacht

Op het laatste moment zijn GL-PvdA en VVD met hun nota ‘De wijsheid in pacht’ gekomen. Dit is een uitwerking van het in 2023 al door hen gepresenteerde zespuntenplan ‘Van pacht naar pracht’. Ook zij onderschrijven dat kortlopende pacht moet worden ontmoedigd en het afsluiten van langlopende pachtovereenkomsten moet worden gestimuleerd. Volgens deze partijen is langjarige zekerheid met name van belang voor jonge of startende boeren en boeren die willen omschakelen naar natuurinclusieve landbouw. De initiatiefnemers van deze nota willen langdurige pacht als standaard nemen en introduceren loopbaanpacht. De duur van een loopbaanpachtcontract is gelijk aan het verschil in leeftijd tussen het ogenblik waarop de pachter de pacht aangaat tot aan het moment dat de pachter AOW-gerechtigd is en moet minstens 25 jaar duren. Zij willen ook een einde aan de zwarte en grijze pacht maken.

Ook stellen zij dat verpachters eveneens baat hebben bij een toekomstbestendige bedrijfsvoering en duurzaam bodembeheer van de pachter. Concreet stellen zij voor dat verpachte landbouwgrond van de overheid niet exclusief aan de hoogste bieder moet worden gegund, maar willen duurzaam bodembeheer belonen. 

Deze partijen willen in de nieuwe pachtregel voor natuurgronden nieuwe voorstellen. Waarschijnlijk zien deze partijen ook dat de huidige geliberaliseerde pacht korter dan 6 jaar niet voor natuurgronden geschikt is. Volgens de nota moet er daarom een pachtvorm voor natuurgronden komen die beter past bij het natuurbeheer, maar ook meer langjarige zekerheid biedt aan de pachter.

Op onderdelen zijn er tussen de notitie ‘Transitie in de pacht’ en ‘Wijsheid in pacht’ overeenkomsten, maar ook verschillen. Dit betreft vooral de invulling van duurzaamheid. Zij willen de verpachter meer mogelijkheden geven tot invulling van duurzaamheid. 

Dit staat haaks op de notitie ‘Transitie in de pacht’. Deze beperkt zich tot het maken van afspraken over de bodem. Het is van belang dat duurzaamheid via generieke wet- en regelgeving voor alle gronden wordt bewerkstelligd, dus geen onderscheid tussen eigendom en pacht. Het maken van vrijwillige afspraken tussen verpachter en pachter over duurzaamheid is vaak een gevolg van persoonlijke invulling en doelstellingen die na verloop van tijd door emotie, voortschrijdend inzicht, 

wisselingen van rentmeester en verpachter weer moet veranderen. Ook is het onmogelijk om een bedrijfsvoering met meerdere pachtovereenkomsten met verschillende duurzaamheidsafspraken, rond te kunnen zetten. Sommige organisaties zijn van mening dat vrijwillige afspraken over duurzaamheid mogelijk moet zijn, maar hebben geen kennis van de praktijk.

De conclusie is nogmaals dat de Kamerbrief, de notitie ‘Transitie in de pacht’ en de nota ‘Wijsheid in de pacht’ voor de herziening van de pachtregel een goede basis leggen, maar nog wel tot enkele discussies leiden.

Coalitieperikelen

Bij de behandeling van pacht door de Kamercommissie was een aantal partijen niet aanwezig, maar dat heeft geen gevolgen. Het is natuurlijk opmerkelijk dat de regeringspartijen niet gezamenlijk met een nota zijn gekomen. VVD doet dit wel samen met GL/PvdA. 

Het meest opvallend was de regeringspartij Nieuw Sociaal Contract (NSC), die wel een sterk afwijkend standpunt innam, die ook het minst sociaal was en geen overheidsregulering wenst. Holman van NSC wenste afschaffing van de pachtregel en volledige marktwerking. Uit oogpunt van de landbouwstructuur is dit onwenselijk. Op een ander moment zou aan dit standpunt nog aandacht moeten worden besteed. In ieder geval is het van belang dat de regeringspartijen op dit niet zo politiek gevoelige dossier tot afstemming moeten komen.