Wijsheid in pacht

Rummenie ziet de initiatiefnota ‘de Wijsheid in pacht’ van Bromet en Van Campen als ondersteuning van zijn voornemen tot herziening van de pachtwetgeving.

Wijsheid in pacht

Op 30 januari 2025 behandelde de Kamercommissie Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) de Kamerbrief over pacht van staatssecretaris Rummenie van LVVN. In deze brief stonden de voorstellen centraal voor de aanpassing van de pachtregel; deze voorstellen waren opgesteld door de veldpartijen FPG, LTO, BLHB en NAJK in de notitie ‘Transitie in de pacht’. Ondanks het feit dat hij voor sommige onderdelen nog onderzoek wil, beschouwt Rummenie de voorstellen van de veldpartijen als basis voor de aanpassing van de pachtregel. 

Op dezelfde dag hebben Bromet (GroenLinks-PvdA) en Van Campen (VVD) de initiatiefnota ‘De wijsheid in pacht’ ingediend. Op 9 mei 2025 heeft staatssecretaris Rummenie op de initiatiefnota gereageerd. 

De staatssecretaris constateert dat de initiatiefnota grotendeels aansluit op het voornemen dat hij eerder in de Kamerbrief van 20 december 2024 heeft verwoord.

Uitgifte overheid

GL/PvdA en VVD willen de verpachting van overheidsgronden niet exclusief aan de hoogste bieder uitgeven, maar willen duurzaam bodembeheer centraal stellen. De staatssecretaris constateert dat het Rijk, in het bijzonder Staatsbosbeheer en het Rijksvastgoedbedrijf, al de nodige initiatieven heeft ondernomen om bij de verpachting tot een duurzamere selectie te komen. Hij wil dit ook bij andere overheden stimuleren. 

Ook stelt de staatssecretaris dat met ingang van 2030 voor alle landbouwbodems wordt ingezet op duurzaam beheer. Verder wil hij een handreiking laten opstellen over de wijze waarop overheden de selectieprocedure voor het verpachten van grond kunnen inrichten conform het Didam-arrest. 

Langdurige pacht standaard

De staatssecretaris onderschrijft de oproep in de initiatiefnota om langdurige pacht de standaard te maken. Hij wil ook langdurige pacht stimuleren en kortlopende pacht ontmoedigen, vanwege het grote belang voor boeren om langjarig over grond te kunnen beschikken. Kortlopende pachtovereenkomsten, korter dan 6 jaar, worden alleen tegen een lagere pachtprijs mogelijk gemaakt. Deze verlaging van de pachtprijs zal een voldoende prikkel zijn om langdurige pacht te stimuleren. 

De initiatiefnemers benoemen de afname van het areaal reguliere pacht en stellen voor daarom een nieuwe pachtvorm te introduceren: de loopbaanpacht met een looptijd tot aan de AOW-leeftijd van de pachter, maar van tenminste 25 jaar. De pachtprijs wordt bepaald door de markt. De staatssecretaris wil ook een nieuwe pachtvorm – duurzame langlopende pacht – invoeren. Deze pachtvorm heeft geen continuatierecht en Rummenie stelt ook een vrije pachtprijs voor.

De staatssecretaris wil de huidige reguliere pachtovereenkomsten zoveel mogelijk ongewijzigd laten, maar hij wil wel een agrarische bedrijfsmatigheidstoets invoeren. Met de invoering van deze toets zijn er voldoende waarborgen dat de grond bij niet-bedrijfsmatig gebruik beschikbaar komt voor andere pachters, waaronder jonge boeren en zij-instromers.

De initiatiefnemers willen de verpachters de mogelijkheid bieden om contractvoorwaarden voor het maken van duurzaamheidsafspraken te maken, die een relatie hebben tot bodemgebruik. De staatssecretaris onderschrijft dit, maar benadrukt dat hij reguliere overeenkomsten zoveel mogelijk ongemoeid wil laten.

Duurzaamheid

De initiatiefnemers stellen dat de grondkamers een belemmerende rol spelen in het verduurzamen van de landbouw. In de praktijk zouden vooral natuurorganisaties (TBO’s) hiermee geconfronteerd worden. Grondkamers schrappen dergelijke duurzaamheidsafspraken, terwijl de pachtovereenkomst in stand blijft. Rummenie spreekt tegen dat grondkamers duurzaamheidsafspraken schrappen. Hij wacht in deze ook de evaluatie op de doeltreffendheid en doelmatigheid van het functioneren van de grondkamers af. 

Wel geeft hij aan dat verpachters en pachters meer ruimte moeten krijgen om op vrijwillige basis afspraken over duurzaam bodembeheer, landschap, natuur en waterkwaliteit te kunnen maken. 

Natuurpacht 

De staatssecretaris stemt in met de wens in de initiatiefnota dat een nieuwe pachtvorm voor natuurgronden moet worden geïntroduceerd. Deze pachtvorm moet langjarig zijn zodat deze zekerheid biedt aan de pachter. Daarnaast moet de pachtvorm de verpachter en grondeigenaar de mogelijkheid geven om tussentijds aanpassingen met de pachter af te spreken. 

Resumé

De staatssecretaris ziet de initiatiefnota van Bromet en Van Campen als ondersteuning van zijn beleid dat hij grotendeels op de voorstellen van FPG, LTO, BLHB en NAJK afstemt. Dat wil niet zeggen dat alles voorspoedig verloopt. De zorgen over de invulling van het ontmoedigen van kortlopende pacht, opnemen van duurzaamheid in de pachtovereenkomsten en de herziening van het pachtprijzenbesluit zijn groot. BLHB zal nog het nodige lobbywerk moeten verrichten om dit tot een goed einde te laten komen.